مشهد قطب گردشگری مذهبی ایران است و بعد از پایتخت دومین شهر بزرگ این کشور به شمار می‌رود. گرچه این شهر از نواحی تاریخی ایران با پیشنه‌ای کهن محسوب می‌شود و در دوره‌هایی، به عنوان مرکز حاکمیت انتخاب شده بود، به برکت وجود امام رضا(ع) هشتمین امام شیعیان در نقش مذهبی هویت منحصر به فردی یافته است و از پرشورترین نواحی گردشگری مذهبی ایران به شمار می‌آید. گردشگری مشهد به وجود پر برکت امام هشتم(ع)مدیون است.
مشهد کلان‌شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر در زمان افشاریان ، پایتخت ایران بود. مشهد با ۳۵۱ کیلومتر مربع مساحت، دومین شهر پهناور ایران پس از تهران است. با وبلاگ گردشگری تشریفات پرواز همراه باشید.
واژهٔ «مَشْهَد» (جمع: «مَشاهِد») به‌معنی محل شهود و محل شهادت است به‌باور شیعیان، علی بن موسی الرضا پس از قتل به‌دست مأمون ، خلیفهٔ عباسی ، در سال ۲۰۳ ه. ق، در آرامگاه هارونی سناباد به‌خاک سپرده شد. از آن پس «سناباد نوغان» به‌نام «مشهدالرضا» خوانده شد و کم‌کم بر پهنهٔ آن، به‌ویژه در زمان شاه تهماسب صفوی ، افزوده شد و مردم توس (طوس) به مشهد کوچ داده شدند؛ و به‌مرور زمان نام مشهد بر این شهر ماندگار شد. به مشهد نام «قبلهٔ هفتم» را نیز اطلاق می‌کنند.
جاذبه های گردشگری
ییلاق طرقبه و شاندیز از معروف‌ترین دهکده‌های گردشگری مشهد هستند که در محدودده‌ای ییلاقی و خوش آب و هوا، خاطره‌ای دلنشین‌تر از سفر به مشهد برای گردشگران می‌آفرینند. همچنین پارک طبیعی هفت حوض، کوهستانی با حوضچه‌های طبیعی است که گردشگران زیادی را به شوق دیدن 7 آبگیری که حاصل فرسایش آبی در بدنه سنگی صخره‌ها هستند، به خود جذب می‌کند. برای افرادی که دوستدار ورزش‌های آبی هستند، شاید مجموعه پارک آبی مشهد که به صورت اسلامی فعالیت می‌کند، پیشنهادی هیجان انگیز باشد و دوستداران خرید و پاساژگردی در قدم زدن در مجتمع‌های تجاری زیست خاور و الماس شرق و همچنین بازار سنتی رضا به وجد خواهند آمد.
طرقبه
طرقبه با وسعت ۱۶۰۰ کیلومترمربع از مهمترین ییلاق های کوهستانی حاشیه مشهد است که در ۱۸ کیلومتری جنوب غربی مشهد و در مسیر راه جاغرق واقع شده و از غرب به کوه های بینالود و از شمال به کوه تخت رستم محدود می شود و در کنار شاندیز از مراکز مهم توریستی استان خراسان به شمار می‌رود.این مکان در امتداد دره بسیار با صفایی واقع شده و از نظر زمین‌شناسی از بخش‌های دشت، پای کوه و کوهستانی شکل گرفته است.
طرقبه دارای آب و هوای سرد و خشک با تابستان‌هایی خنک و مطبوع می باشد که به دلیل بالا بودن ارتفاع آن میزان بارندگی این منطقه نسبت به شهر مشهد بیشتر است. این منطقه ییلاقی به دلیل آب و هوای مطبوع همه روزه پذیرای زائرین، مسافران و مجاوران شهر مشهد است. یکی از غذاهای محلی طرقبه دیزی است. یکی دیگر از غذاهای پرمصرف در میان بازدیدکنندگان شیشلیک است.
از مهمترین صنایع دستی منطقه علاوه بر بافته‌ها و ساخته‌های بومی، سبد بافی است که به سبب توریستی بودن طرقبه بازار این تولیدات از موقعیت مطلوبی برخوردار است. صنایع ظریف حصیر بافی، در میان گردشگرانی که به این منطقه از مشهد سفر می‌کنند جایگاه ویژه‌ای دارد. علاوه بر آن پرورش گل و گیاه نیز از مشاغل فعال طرقبه است. طرقبه دارای باغ های فراوان با میوه های متنوع و چشمه سارهای زیباست و رودخانه ای زیبا از کنار آن می گذرد.
طرقبه از امکانات و خدمات شهری از قبیل پارک عمومی زیبا و رودخانه کنار آن و دوایر پست، مخابرات، جایگاه پمپ بنزین، درمانگاه و مسجد و رستوران های متعدد درمحیط طبیعی و فروشگاه های صنایع دستی و دیگر امکانات رفاهی برخوردار است. طرقبه دارای نقاط دیدنی و تفریحی است که برخی از آن ها عبارتند از : دهکده آبی ویلاشهر، باغ وحش، مجتمع سوارکاری ارشاد، مجتمع تجاری بعثت، پارک سنگی نصوح آباد، سد چالیدره، رودخانه جنگلی طرقبه، مسجد ازغد، سنگ مولانا علی معروف به سنگ کمربسته دررودخانه باز طرقبه، چشمه عسل و ارتفاعات کردینه، پیست اتومبیل رانی، استادیوم بزرگ ورزشی ثامن، پیست اسکی ابرده.
شاندیز
آنچه درباره شاندیز مشهد می توان بیان نمود که دره های مصفا و رودخانه های پر آبی که از دامنه کوه های بینالود سرچشمه می گیرند، مناظر طبیعی را خلق کرده اند. در ناحیه دره شاندیز گردشگران بسیاری برای تماشای درختان سر به فلک کشیده و گل های وحشی که در این دره رویش کرده، وارد می شوند و از این طبیعت زیبا دیدن می نمایند. از جمله رودهای این منطقه می توان به مغان، دهبار، جاغرق، زشک، کنگ، مج و مایان اشاره نمود.
ارتفاع شاندیز مشهد از سطح دریا، 1400 متر می باشد و از آب و هوای معتدل برخوردار است. باغ های شاندیز مشهد دارای میوه های متنوعی است که از مهم ترین محصول باغات آن می توان به گیلاس اشاره کرد. شاندیز مشهد جنبه مسکونی نیز دارد. شیشلیک شاندیز، غذای اصلی رستوران های شاندیز محسوب شده و شیشلیک شاندیز مشهد از شهرت جهانی نیز برخوردار است. گردشگرانی که از شاندیز دیدن می نمایند با خود محصولات پوستی را به یادگار می برند.
در شاندیز مشهد مراکز تفریحی و دیدنی وجود دارد که می توان به پارک جنگلی شاندیز و رصدخانه نجوم رضوی شاندیز اشاره نمود. درخت چنار کهن شاندیز مشهد که قدمتی بیش از هزار سال دارد و بقایای قلعه شاهاندژ شاندیز از آثار تاریخی این منطقه است. یکی از مهم ترین حوادث دوره قاجاریه در این منطقه، به توپ بستن قلعه تاریخی شاهاندژ توسط حاکم خراسان است. در شهر گردشگری شاندیز، پارک جنگلی شاندیز مشهد در یک منطقه ییلاقی واقع شده که توجه گردشگران را به سمت خود جذب کرده است.
این منطقه ییلاقی دارای مناظر طبیعی زیبا و فضاهای سبز بی نظیر می باشد. گردشگران در کنار رودخانه ای که در پارک وجود دارد اوقات خوش و آرامی را سپری می کنند و نهایت لذت را از این طبیعت زیبا می برند. در حدود سه کیلومتری پارک جنگلی شاندیز، پدیده شاندیز مشهد واقع شده است.
پدیده شاندیز یکی از بزرگ ترین مراکز خرید و تفریحی است و جزء متنوع ترین مجموعه های خاورمیانه محسوب می شود. در این مجموعه، رستوران و بازی اسکی روی یخ برای گردشگران فراهم شده است. بیشترین قسمت های پدیده شاندیز مشهد از جمله هایپر و فاز تجاری آن ساخته و بازگشایی شده و قسمت های اقامتی آن هنوز در حال احداث است.
آرامگاه فردوسی
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله 20 کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است. ساختمان فعلی آرامگاه فردوسی و موزه توس که الهام گرفته از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش بود به دستور انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۳ آغاز و با نظارت مهندس هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ به انجام رسید. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستونها و سرستونها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی می باشد.
بخش فوقانی بنا بصورت توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوره اشکانی شامل 20 ستون مرمری در پائین و 8 ستون در بخش فوقانی است. در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است. بنای کنونی دارای نهصد متر سطح زیربنا، و ساخته شده از بتون و سنگ و کاشی است.
بخش فوقانی بنا، که در اجرای اولیه توپر بود این بار میان‌تهی ساخته شد. سقف داخلی آن هم با کاشی‌کاری معرق و متأثر از عناصر تزیینی دورهٔ هخامنشی و عصر فردوسی روکاری شد. دیوارهای آن هم تماماً با سنگ هایی از منطقهٔ توس نماسازی شد. هیأت کلی بنا آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد را تداعی می کند.
اینک باغ آرامگاه که حدود شش هکتار مساحت، و یک موزه و کتابخانه دارد، سالانه بیش از یک میلیون زائر و شیفتهٔ فردوسی را می پذیرد. با این همه فضلای اهل ادب ایران این مجموعه را درخور شأن رفیع فردوسی نمی دانند و در صدد توسعه و آبادی آنند.
موزه توس – موزه فردوسی مشهد :
موزه توس که در مجموعه فرهنگی باغ آرامگاه فردوسی قرار دارد به چهار بخش تقسیم می شود :
بخش اول : آثاری که در اثر کاوش‌های باستان شناسی از دشت توس به دست آمده‌اند که شامل انواع قطعات سفال دوره اسلامی و پیش از اسلام و سکه‌های طلا و نقره دوره اسلامی و … هستند.
بخش دوم : شامل آثاری است که تجلی گر روح حماسی و پهلوانی شاهنانه هستند. انواع وسایل سوارکاری شامل سپر، گرز، تیرو کمان، وسایل موسیقی و رزمی که از آنها در شاهنامه بسیار نام برده شده است از این جمله‌اند.
بخش سوم : اشیایی که در عصر و زمان فردوسی (قرن 4و 5 هجری) خلق شده‌اند. این بخش شامل انواع ظروف سفالی لعاب‌دارو بدون لعاب و ظروف مفرغی است.
بخش چهارم : در برگیرنده اشیایی اهدایی است انواع تابلوهای نقاشی از چهره فردوسی، آثار نقاشی استاد علی رخساز از داستان‌های شاهنامه، انواع فرش و قالیچه وانواع هنرهای ظریفه این بخش را تشکیل می‌دهند.
آرامگاه نادر شاه افشار
مقبره نادر شاه در مشهد نیز از مناطقی است که حتما باید از در تور مشهد آن دیدن کنید. مشهد از جمله شهرهایی است که دارای جاذبه های گردشگری و تاریخی فراوانی می باشد. هر یک از این جاذبه ها به نوبه خود منحصر به فرد و بی نظیر هستند، به طوری که توانسته اند نظر گردشگران بسیاری را به خود جلب نمایند. از معروف ترین جاذبه های تاریخی مشهد می توان به آرامگاه نادر شاه افشار یا همان باغ موزه نادری اشاره نمود.
این بنا با مساحت ۱۴۴۰۰ متر مربع در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا مشهد واقع شده است وگردشگران بسیاری در سفر به مشهد از آن بازدید می کنند. با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در رابطه با این جاذبه تاریخی مشهد به دست آورید. آرامگاه نادر شاه در باغ وسیعی واقع شده و دارای ساختمانی شبیه به چادران عشایری است. در واقع مقبره نادر شاه به صورت یک سکوی ۱۲ پله ای است که محل گور در کنار آن واقع شده و به حالت نمادین مجسمه نادر شاه سوار بر اسب و سه تن دیگر از همراهان او را در آن محل قرار گرفته است.
این اثر یکی از شاهکارهای معماری مدرن ایران است که به خوبی توانسته بخش هایی از تاریخ ایران را به تصویر بکشد. طراح این مجسمه های بسیار ظریف و زیبا، مجسمه ساز معروف ایرانی استاد ابوالحسن صدیقی می باشد. ساخت این بنا از سال ۱۳۳۸ توسط مهندس هوشنگ سیحون آغاز شد و در سال ۱۳۴۲ افتتاح شد.
باغ موزه نادری از بخش های مختلفی مانند دو تالار، ایوان ها، اتاق آرامگاه، موزه، پایه مجسمه وهمچنین دفتر امضای بازدیدکنندگان و … تشکیل شده است که هر یک از این بخش ها دارای زیبایی های منحصر به فردی هستند. تالارها در واقع محل موزه های باغ نادری می باشند، یکی از تالارها موزه اسلحه است که آثار دوره های مختلف تاریخ ایران در آن نگهداری می شود و دیگری مختص به آثار مربوط به دوران نادر شاه می باشد.
کوهسر
مجتمع فرهنگی تفریحی کوهسر یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری مشهد است. این مجتمع تفریحی در یک فضایی به مساحت پنجاه هزار متر مربع احداث شده است و امکانات رفاهی و تفریحی بسیاری در آن وجود دارد. مجتمع کوهسر مشهد یک ساختمان ۵ طبقه با ارتفاع ۲۰ متری بوده و در یکی از بام‌های معروف مشهد قرار گرفته است. این ساختمان معماری مدرن و امروزی دارد و محل خوبی برای پیاده‌روی و استراحت به شمار می‌رود.
مجتمع رفاهی و تفریحی کوهسر به‌عنوان یکی از بزرگترین مراکز فرهنگی، ورزشی و تفریحی مشهد شناخته می‌شود. البته آوازه مساحت و امکانات این مجتمع در خاورمیانه پیچیده است و یکی از بهترین مراکز تفریحی منطقه به شمار می‌رود. تالارهای عروسی، سالن‌های اجتماعات و کنفرانس‌ها، رستوران و کافی شاپ بخشی از امکانات رفاهی و اجتماعی مجتمع کوهسر مشهد هستند. حتی شاید بتوان گفت بهترین رستوران‌ها و بهترین کافی شاپ های مشهد را می‌توان در مجتمع کوهسار دید و از سفارش غذا لذت برد. در ادامه به تفکیک فازهای اول و دوم امکانات این مجتمع لاکچری و مجهز را توضیح می‌دهیم.
خانه تاریخی داروغه
مکان‌ها و خانه‌های تاریخی سند هویتی هر شهری هستند و نشان‌دهنده قدمت آن. مشهد نیز از این قاعده مستثنی نیست. هر چند در دهه‌های اخیر اغلب این خانه‌ها به بهانه نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده از بین رفته‌اند ولی هنوز هم می‌توان آثاری از این خانه‌ها را در مشهد دید.
خانه داروغه مربوط به دوره قاجار است و در خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه واقع شده است. این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۳۵۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. خانه تاریخی داروغه را معماران و بناهای روس به دستور محمد یوسف خان، داروغه مشهد در اواخر دوره قاجار ساختند. این بنا منزل شخصی بوده که مراسم پذیرایی رسمی در آن انجام می‌گرفت.
بر اساس شواهد موجود تا حدود سه دهه گذشته، این بنای تاریخی کاربرد مسکونی داشته است، اما سال ۱۳۶۶ این خانه توسط ورثه به نمایندگان یکی از هیئت‌های مذهبی روستای شهیدیه شهرستان میبد یزد فروخته شد و از آن پس تا سال ۱۳۹۱ از این بنا به عنوان محل تجمع و اسکان هیئت‌های مذهبی استفاده می‌شد. درنهایت این بنا توسط شهرداری با اعتباری قریب به ۳۷ میلیارد ریال خریداری شد و پس از بازسازی به‌عنوان مکانی تاریخی و میراث فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
خانه داروغه مشهد از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است، ازجمله خصوصیات جالب بعضی از این قسمت‌ها این است که به‌عنوان اولین‌ها در مشهد شناخته‌شده‌اند. ازجمله‌ی این بخش‌ها می‌توان به نخستین شومینه‌ی مشهد و نخستین حمام خصوصی مشهد اشاره کرد، درصورتی‌که در آن سال‌ها حمام اختصاصی اصلاً معنایی نداشت و همه‌ی مردم در حمام عمومی شهر کارهای نظافتی خود را انجام می‌دادند.
از دیگر دانستنی‌های جالب این نقطه از شهر این است که این بنای تاریخی در کوچه‌ی داروغه واقع‌شده که در آن دو خانه‌ی دیگر نیز وجود دارد. گفته می‌شود این خانه‌ها در گذشته به هم راه داشته‌اند و ساکنان خانه به‌راحتی از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر می‌رفتند.
این خانه بزرگترین و زیباترین خانه‌ی مرمت‌شده محدوده‌ی مرکزی شهر مشهد است، البته با ساخت‌وسازهای بی‌رویه و احداث ساختمان‌های چندطبقه، این منطقه شدیداً دچار تحول و دگرگونی شد و برج‌های تجاری و اقامتی جای منازل مسکونی را گرفت، همین دلیلی شد تا از بین املاک با بافت تاریخی در مشهد تنها یک درصد از کل مساحت پروژه یعنی ۴۱ ملک به‌عنوان آثار تاریخی-فرهنگی پابرجا بماند که نام خانه‌ی تاریخی داروغه نیز در این لیست دیده می‌شود.
درنهایت به لطف نگهداری خوب و تعمیرات گسترده و عالی خانه داروغه مشهد و زحماتی که سازمان حفاظت میراث فرهنگی در این راستا کشید، از میان ۴۰ نامزد پیشنهادی کشورهای منطقه سیزدهمین رتبه برای حفاظت از این مکان از طرف سازمان میراث فرهنگی یونسکو به ما تعلق گرفت که کسب این مقام موجب فخر و مباهات ملی است.
هدف از حفاظت از این بنای کهن و دیدنی تنها به دست آوردن چنین مقام و افتخاری نبود بلکه هدف اصلی حفظ اصالت و هویت فرهنگی شهر بود، این حق آیندگان است که بخش مهمی از هنر معماری این سرزمین را از نیاکان خود به یادگار داشته باشند.
موج های آبی و خروشان
سرزمین موج های خروشان پارک های آبی در مشهد یکی پس از دیگری افتتاح شده اند و هریک سعی کرده بهترین امکانات و مدرن ترین تجهیزات را در اختیار مهمانان خود قرار دهند، یکی از این مجتمع های بزرگ آبی سرزمین موج های خروشان مشهد است که در 60.000 متر مربع عنوان بزرگترین پارک آبی سرپوشیده جهان را از آن خود کرده است؛
در این مجموعه سالن های بانوان و آقایان به تفکیک طراحی شده است و امکان استفاده همزمان هر دو گروه را فراهم می کند؛ از ویژگی های منحصر به فرد این مجموعه اولین زیپ لاین سرپوشیده جهان است که نشاط و هیجان را در مجموعه افزایش داده است؛ این مجموعه امکانات رفاهی مانند رستوران، کافه، سالن سونا خشک و سونا بخار، ماس
سرزمین موج های آبی قدیمی ترین پارک آبی ایران است که به دو سالن جدا برای آقایان و بانوان مجهز است و از این نظر یک مزیت محسوب می شود که هر دو گروه می توانند هم زمان در سالن های مجزا از امکانات آن استفاده کنند؛
این پارک اولین پارک آبی خاورمیانه و ایران است که در رده بهترین پارک های آبی قرار می گیرد؛ در این پارک بیش ترین تعداد سرسره ها و همین طور امکانات و وسایلی مجهز تعبیه شده است، سرزمین موج های آبی در پنج سال متوالی نشان برتر استاندارد را از آن خود کرده است؛ وسایل این پارک استاندارهای روز دنیا را دارند و امکانات آن با بسیاری از پارک های آبی دنیا برابری می کند؛
در طول مدتی که در این مجموعه هستید می توانید از امکاناتی مانند رستوران و کافی شاپ، سالن ماساژ و سونا، جکوزی، سالن حمام ترکی، سالن آرایش مو، صندوق امانات و … استفاده کنید؛ همین طور این مجتمع به سالن بازی کودکان مجهز است و اگر حتی فرزند کوچکی دارید و نمی خواهید آن را با خود به داخل آب ببرید می توانید از مهد کودک مخصوص که برای نگه داری کودکان خردسال در نظر گرفته شده استفاده کنید.
این مجتمع در بزرگراه امام علی، بلوار اندیشه، نبش اندیشه 81 قرار دارد که به صورت شبانه روزی آماده سرویس دهی به مهمانان این شهر است، مجتمع به پارکینگ رایگان مجهز است به همین دلیل به راحتی می توانید از وسیله نقلیه شخصی استفاده کنید؛ فاصله مجتمع تا حرم امام رضا (ع) حدود 15 کیلومتر است و تقریبا نیم ساعت زمان می برد، دسترسی به سرزمین موج های آبی با وسایل نقلیه عمومی نیز راحت است و شما می توانید با مترو به ایستگاه پارک ملت بروید و از آن پس از تاکسی های قاسم آباد استفاده کنید.
رادکان
برج رادکان، در روزگار اوج خود، تنها تعیین کننده فصل، سال و نوروز در جهان بوده است.
برج رادکان در استان خراسان رضوی و در ۸۰ کیلومتری مشهد در مسیر چناران در محل شهر قدیم رادکان قرار دارد.
ارتفاع این برج ۳۵ متر، قطر داخلی‌اش ۱۴ متر و قطر خارجی آن ۲۰ متر می‌باشد. منظر بیرونی بنا تا ارتفاع ۵/۲ متری به شکل ۱۲ ضلعی و از آن جا تا زیر گنبد به صورت ۳۶ ترک نیم ستونی ساخته شده است. برج رادکان دارای گنبد مخروطی شکل است که ساختمان آن احتمالاً در سال ۶۰۷ قمری به پایان رسیده است.
این برج بر دشت میان توس و رادکان سایه افکنده و همتای دیگر آن نیز در گرگان وجود دارد که به رادکان غربی مشهور است. همین موضوع باعث شده برخی نام رادکان را با راه و مسیر هم پیوند بدانند چنان که «راد» و «رد» در زبان پهلوی به معنای نظم و ترتیب و «رده» آمده و برج رادکان در مسیر راه و جاده درست همین کار را می‌کند که از نامش پیداست.
تاریخ احداث برج رادکان را ماکس افن برشم آلمانی سال ۶۰۰ و اندی و هرتسفلد سال ۶۸۰ ذکر کرده‌اند. هرتسفلد برج را مقبره یکی از حکام مغول می‌داند که برخی وی را امیر ارغون مغول می‌دانند.
گدار مستشرق فرانسوی آن را آرامگاه یک زن و مطلع المشس آن را از آثار دیلمی‌ها می‌داند.
علاوه بر راهنمایی مسافران و مقبره به دلیل وجود منفذهایی به تعداد بروج دوازده‌گانه برخی برای این برج کارکرد تقویم و ستاره‌شناسی نیز قایل‌اند. برج رادکان، در روزگار اوج خود، تنها تعیین کننده فصل، سال و نوروز در جهان بوده است.
برج رادکان، که تصور می‌شد آرامگاه یکی از ایلخانیان است تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. این برج اثر ریاضی دان، ستاره شناس و دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیرالدین توسی است.
اماکن زیارتی
حرم مطهر امام رضا(ع)
محدوده مدفن امام هشتم شیعیان و ساختمان‌های اطراف آن در شهر مشهد
این ساختما‌ن‌ها عبارتند از حرم ، گنبد، گلدسته‌ها، صحن‌ها، ایوان‌ها، رواق‌ها و بست‌ها.
مدفن اصلی امام رضا (ع) مکانی بوده که آن را بقعه هارونیه می‌گفته‌اند. این مکان دارالاماره یا باغ حمید بن قحطبه طائی در دهکده سناباد است که یک دژ نظامی بوده و تاریخ پیدایش آن به قبل از اسلام می‌رسد.
این محل بر سر چند راهی سناباد، نیشابور، سرخس ، طوس و رادکان قرار داشته و از آن برای تامین امنیت این مسیر استفاده می‌شده است. هارون عباسی در سال ۱۹۳ق. در این مکان دفن شد و دارالاماره به بقعه هارونیه شهرت یافت.
در سال ۲۰۳ به خواست مأمون ، امام رضا(ع) در این مکان در کنار هارون دفن شد.
پس از این تاریخ، به دلیل اهمیت مقبره امام رضا (ع)، توجه به دفن‌شدن هارون در این مکان کاسته شد و این مکان به مدفن و حرم امام رضا (ع) شناخته شد.
مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد، قدیمی‌ترین مسجد شیعیان در شهر مشهد شناخته می‌شود. این مسجد، شاخصه معماری و هنر اسلامی عهد تیموری است که پس از گذشت بیش از ۶۰۰سال همچنان مستحکم و ماندگار است.
مسجد گوهرشاد مرکب از یک صحن، چهار ایوان، یک گنبد فیروزه‌ای، دو گلدسته زیبا و هفت شبستان است و به جهت قدمت تاریخی، سبک معماری و زیبایی‌های هنری یکی از مهمترین آثار باستانی مشهد به شمار می‌رود.
صحن مسجد گوهرشاد، با دوهزار و ۸۵۰ مترمربع مساحت از نظر قدمت، کهن‌ترین صحن است که در جنوب حرم مطهر واقع است. از نظر وسعت نیز، نهمین صحن از مجموعه ده صحن قدیمی و جدید در اماکن متبرکه رضوی به شمار می رود.مسجد گوهرشاد دارای سه سردراست که سردرها برای شکل دادن به مجموعه بارگاه منور امام (علیه السلام) طراحی شده‌اند و در سه ورودی از خیابان‌‌های شیرازی، نواب صفوی و طبرسی سردرهایی با زیربنای بیش از 70 هزار متر مربع احداث شده است.
خواجع ربیع
آرامگاه خواجه ربیع در شمال غربی مشهد در انتهای خیابان خواجه ربیع واقع است.
این بنا به توصیه شیخ بهایی توسط شاه عباس صفوی ساخته شده است.
آرامگاه خواجه ربیع مشهد بنای باشکوه و زیبایی واقع در باغی وسیع و مصفا بر کناره راست کشف رود در حاشیه شمالی شهر است. این مقبره دارای گنبدی با ساقه‌ای بلند به ارتفاع 18 متر است.
که بر روی بنایی چهار ایوانی قرار دارد و از بیرون به صورت هشت ضلعی نمایان است.
گنبد بنا دو پوششه و پوشیده از کاشی های زیبای فیروزه‌ای است.
درون آن هم مزین به نقاشی های طلایی رنگ و اخرایی چشم نواز است.
روستایی که باغ آرامگاه خواجه در آن واقع شده است (حسین آباد خواجه ربیع) نام دارد.
و از جمله موقوفات مزار خواجه می باشد.
آرامگاه خواجه ربیع مشهد
اداره باغ و مزار خواجه ربیع در قرن اخیر برعهده آستان قدس رضوی است.
در حالیکه پیش از آن متولی خاصی داشته است.
در وقفنامه قابل تاملی که از مدرسه پریزاد مشهد با تاریخ 823 قمری باقیست، بانی آن مدرسه (پریزاد خانم) از اعقاب خواجه ربیع معرفی شده است.
باغ خواجه ربیع یکی از قبرستانهای مهم شهر مشهد محسوب می شود.
جد قاجارها (فتحعلی خان قاجار) نیز که در سال 1139 قمری توسط نادرقلی افشار در همان باغ کشته شده در زیر گنبد مقبره ی خواجه مدفون است. بدین سبب در دوره قاجاریه توجه ویژه ای به این مزار شده است
نام خواجه ربیع در تاریخ، ربیع بن خثیم اسدی ثوری کوفی است.
او از طایفه بنی‌اسد و ساکن کوفه، از هشت زاهد نامی صدر اسلام و همچنین از اصحاب پیغمبر اسلام و نیز از سرداران سپاه حضرت علی (علیه السلام) بوده است.
وی در نیمه دوم قرن اول هجری قمری از عربستان به خراسان مهاجرت کرد.
و در این ناحیه اقامت گزید و در نهایت در سال 61 تا 63 در نوغان وفات یافت.
آرامگاه خواجه ربیع مشهدخواجه در اوایل خلافت حضرت علی (علیه السلام) امارت ری را داشته و در جنگ صفین نیز یاور حضرت علی (ع) بوده است.
روبروی ورودی باغ خواجه ربیع، آب انباری وجود دارد.
که ساخت آن به ام کلثوم و به کوشش میرزا صدرالدین و به دوره شاه سلیمان صفوی نسبت داده شده است.
آقا محمد صادق، مستاجر موقوفه بقعه خواجه ربیع، آن را از درآمد خود تعمیر کرده است.
آرامگاه خواجه ربیع مشهد
امام زاده یحیی
روستای میامی براساس اسناد مکتوب، ۶۱۰ سال قدمت دارد و حداقل از دوره تیموریان رونق داشته که در وقفنامه گوهرشاد به سال ۸۲۹ هجری قمری و در کتیبه مدرسه نواب به تاریخ ۱۰۹۰ قمری به آن اشاره شده است.
میمه یا میامی در قرون گذشته در مسیر راه قدیم توس و مشهد به سرخس واقع بود و یکی از منزلگاه‌های مهم کاروانیان و مسافران به شمار می‌رفت که اهمیت آن از زمان ساخت بقعه‌ای برای امامزاده یحیی بن زید (ع) افزون شده است.
امامزاده یحیی (ع) در سال ۱۰۷ هجری قمری متولد شد و علاوه بر کمالات معنوی از روحیه سلحشوری و شجاعت خاصی برخوردار بود. ایشان بعد از شهادت پدر بزرگوارش به نینوا هجرت کرد و از آنجا به مدائن، ری، سرخس و بیهق رفته و با یاران باوفایش در منطقه‌ای از توس با عمال اموی درگیر شده و لشکر آنان را منهدم و اموال آنان را به غنیمت گرفتند. در پی انتشار این خبر، فردی به نام مسلم بن اعور با ۸۰۰۰ سوار به سوی این امامزاده آمده و جنگ سختی درگرفت که تیری به پیشانی امامزاده یحیی اصابت کرد و ایشان در سن ۱۸ سالگی به شهادت رسید.
افراد لشکر مسلم، سر حضرت یحیی(ع) را از بدن جدا کرده و برای حاکم آن زمان فرستادند و بدن مطهر وی را به دار آویختند که مدت چهار سال این بدن بالای دار بود تا زمانی که ابومسلم خراسانی به حکومت رسید و بدن امامزاده یحیی(ع) را از دار پایین آورد، غسل داده و کفن نمود، بر آن نماز خواند و دفن کرد.
بنای ساختمان این مزار متعلق به قرن دهم هجری است. در این بقعه امکانات و تسهیلات متنوعی برای زائران و گردشگران ایجاد شده که از جمله آن می‌توان به ده‌ها واحد سوئیت با قابلیت اسکان ۱۰۰۰ نفر، نانوایی، بازارچه و کشتارگاه، سکوهای نصب چادر، شهربازی، پاسگاه پلیس و مرکز فوریت‌های پزشکی اشاره کرد.
کاروانسراهای میامی و عباس‌آباد از دیگر بناهای به جای مانده از عهد صفوی است که در این منطقه ساخته شده و همچنان به قوت خود باقی است.
دانشگاه ها و آب و هوای مشهد
مشهد همچنین یکی از شهرهای مهم دانشگاهی ایران به شمار می‌رود و رتبه علمی دانشگاه‌های این شهر در شمار بالاترین دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شود. مراکز تحقیقاتی گوناگونی در این شهر مشغول به فعالیت و تولید دستاوردهای علمی هستند. آب و هوای مشهد معتدل و کوهستانی است. با این حال ممکن است زمستان‌های سرد و خشک آن برای افرادی که از نواحی مرطوب‌تر کره زمین به این شهر سفر می‌کنند چندان مطبوع به نظر نیاید
زبان
زبان مردم مشهد، زبان فارسی با گویش و لهجهٔ مشهدی است. این لهجه سرشار از واژه‌های کهن و ریشه‌دار زبان فارسی است. لهجهٔ مشهدی یکی از لهجه‌های مهم و تأثیرگذار فارسی به‌شمار می‌آید و به‌نوعی خاستگاه ادبیات اصیل شاعران ناماوری چون فردوسی ، عطار و خیام است. این لهجه را شاخه‌ای از فارسی دری می‌دانند و بسیاری از واژگان گمشدهٔ این زبان را می‌توان در گفتار عامیانهٔ مشهدی‌ها جستجو کرد به‌واسطهٔ اختلاط و ارتباط نزدیک مشهدی‌ها با سایر اقوام، ردپایی از زبان‌ها و گویش‌های دیگر نظیر عربی، ترکی، مغولی، افغانستانی (پشتون) ، کُردی ، انگلیسی ، هندی ، روسی و فرانسوی را می‌توان در آن دید.
جغرافیا
دشت مشهد به‌صورت دره‌ای وسیع دارای ابعادی به‌طول بیش از ۱۰۰ کیلومتر و عرض متوسط حدود ۲۵ کیلومتر و وسعت حدود ۲۵۰۰ کیلومتر مربع است. دشت مشهد با مختصات طول جغرافیایی ´۲۱:°۵۸ تا ´۰۸:°۶۰ درجهٔ شرقی و عرض جغرافیایی ´۴۰:°۳۵ تا ´۰۳:°۳۶ درجهٔ شمالی در حوضهٔ آبریز رودخانهٔ کشف‌رود در خراسان رضوی قرار دارد. از میان سازندهای موجود در این دشت، سازند مزدوران (سازند دوران دوم) در رابطه با منابع آب زیرزمینی حائز اهمیت است. این سازند که از رسوبات سخت کربناته تشکیل شده، به‌دلیل وجود فضاهای خالی کارستی ، قادر است سفره‌های آب زیرزمینی را به وجود آورد. ازجمله منابع آب سطحی این دشت نیز می‌توان به خود رودخانهٔ کشف‌رود اشاره کرد. این رودخانه در گذشته دارای آب زیادی بوده؛ ولی درحال‌حاضر به‌علت پایین‌افتادن سطح آب زیرزمینی و در نتیجه قطع‌شدن زهکش‌ها تنها در مواقع سیلابی شدید، مقداری آب از سرشاخه‌های آن وارد می‌شوند.